تولید کالوس و باززایی در گیاه شیرین بیان

شیرین بیان با نام علمی (glycyrrhiza glabra l.)از گیاهان دارویی علفی چند ساله و از خانواده ی لگومینوزه است. علی رغم نیاز روزافزون برای تکثیر انبوه، اطلاعات کمی در مورد روش های ازدیاد آن وجود دارد. عواملی چون خواب بذر از مهم ترین محدودیت های استفاده از بذر بوده و همچنین تکثیر از طریق بخش های رویشی(ریشه و ریزوم) بسیار کند می باشد. از این رو کشت بافت روشی موثر و مناسب برای تکثیر این گیاه می باشد. این تحقیق به منظور یافتن روشی مناسب برای ریزازدیادی، تولید کالوس و باززایی از کالوس های تولید شده در گیاه شیرین بیان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. که در آن تأثیر هورمونba با سه سطح (0، 5/0 و 1 میلی گرم بر لیتر)، هورمون naa با سه سطح (0، 1/0 و 5/0 میلی گرم بر لیتر) و ریزنمونه های (ریشه، هیپوکوتیل، کوتیلدون، ساقه و برگ) در دو ژنوتیپ گیاهی اِژیه و ورزنه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ اژیه در مقایسه با جمعیت ورزنه برای ریزازدیادی در شرایط in vitro مناسب می باشد و در تمامی شرایط ریزنمونه ی ساقه، ریزنمونه ی مناسبی جهت ریزازدیادی این گیاه می باشد. در این آزمایش افزودن هورمون ba به محیط کشت msبا غلظت های 5/0 و 1 میلی گرم بر لیتر باعث افزایش تعداد شاخه های جانبی شد. اما بین ارتفاع گیاه در غلظت های مختلف هورمون naa (0، 1/0 و 5/0) تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین در محیط کشتms حاوی هورمون naa با غلظت های (0 و 1/0 میلی گرم بر لیتر) بیشترین میزان ریشه زایی مشاهده شد. برای ارزیابی باززایی غیرمستقیم این ژنوتیپ ها، ترکیبات مختلف هورمون های ba و naa و نیز ba و 2,4-dدر آزمایش های جداگانه مورد مطالعه قرار گرفتند. نشان داد که ریزنمونه های هیپوکوتیل و ساقه بیشترین درصد تولید کالوس داشتند که در محیط ms حاوی 2 میلی گرم بر لیتر هورمون ba و 5/0 میلی گرم بر لیتر هورمون naa یا 2,4-dبه دست آمد. بیشترین باززایی غیرمستقیم نیز مربوط به ریزنمونه ساقه بود که در محیط ms حاوی 2 میلی گرم بر لیتر هورمون ba و 5/0 میلی گرم بر لیتر هورمون naa یا 2,4-dبه دست آمد. در نهایت گیاهان باززا شده برای ایجاد شاخه های جانبی به محیط کشت ms دارای 5/0 یا 1 میلی گرم هورمون baمنتقل شدند. گیاهان باززا شده برای ریشه زایی به محیط ms دارای 1/0 میلی گرم بر لیتر هورمون naa منتقل شدند.